Stawisko: w latach 1928-1980 dom Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów; dziś – zgodnie z testamentem Pisarza – Muzeum im. Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów. Miejsce o szczególnej atmosferze, nasycone sztuką, zwłaszcza literaturą i muzyką. Przez ponad 50 lat było nie tylko domem Iwaszkiewiczów, ale także tętniącym życiem ośrodkiem kulturalnym.

Wnętrze Stawiska zachowało swój pierwotny charakter zamożnego domu polskiego ze zbiorami XIX- i XX-wiecznego malarstwa polskiego i innych dzieł sztuki, z meblami, sprzętami oraz przedmiotami codziennego użytku.

Anna i Jarosław Iwaszkiewiczowie otrzymali  posiadłość: dom oraz 45 ha ziemi (dziś 17 ha) w prezencie ślubnym od ojca Anny – Stanisława Wilhelma Lilpopa. I choć trudności związane z jej utrzymaniem niejednokrotnie dawały się im we znaki, nie wyobrażali sobie innego miejsca na ziemi, które mogłoby im Stawisko zastąpić. W okresie przedwojennym bywali tu m.in. Karol Szymanowski i Jan Lechoń, Antoni Słonimski i Stanisław Baliński. Wówczas powstały jedne z najpiękniejszych Iwaszkiewiczowskich opowiadań: Brzezina i Panny z Wilka, zbiór wierszy Lato 1932.

Szczególna karta w historii Stawiska to czas wojny i okupacji. Dom Iwaszkiewiczów był miejscem schronienia, „oazą” dla wielu uciekinierów z Warszawy. Pomieszkiwali tu m.in.: Czesław Miłosz, Stanisław Dygat, Krzysztof Kamil Baczyński, Witold Lutosławski, Pola Gojawiczyńska, Jerzy Andrzejewski, Leon Schiller, Jerzy Waldorff.

Lata powojenne to w życiu Iwaszkiewicza okres nie tylko intensywnej twórczości literackiej, ale także czas wzmożonej aktywności społecznej (m.in. prezesura ZLP, posłowanie na Sejm). Niewątpliwe sukcesy literackie odniosły takie utwory, jak: Zarudzie, Ogrody, Mapa pogody. Do historii Stawiska tego okresu przeszły wizyty królowej belgijskiej Elżbiety i Artura Rubinsteina.

Ostatnie lata domu Iwaszkiewiczów to nieuchronny proces starzenia się i umierania związanych z tym miejscem ludzi, a także otaczającej przyrody: „Na polu przed domem stoją samotne sosny […] Było tych sosen na początku dziewięć, nazwano je Muzami, ale śmigła jak maszt Urania znalazła się wprost domu, w wytyczonej lipowej alei, i musiała być ścięta. Czy musiała?” – pisał Iwaszkiewicz w Ogrodach.

Dziś Stawisko sprawia wrażenie, jakby jego właściciele byli tylko chwilowo nieobecni. W pokoju stołowym pozostają na swoich miejscach ogromny stół „gdański” i XVIII-wieczna sekretera; w gabinecie Pisarza przykuwa uwagę imponujących rozmiarów biurko, a także biblioteka z cennymi pierwodrukami, m.in. Pana Tadeusza A. Mickiewicza z 1834 r. i Słownika języka polskiego S. B. Lindego z 1807 r.

Zbiory Muzeum (archiwum, zabytkowy księgozbiór, fotografie, ikonografia, muzykalia) stanowią cenny warsztat pracy dla badaczy kultury polskiej.

Stawisko funkcjonuje przede wszystkim jako szczególne centrum kultury wysokiej. Salon Iwaszkiewiczów – jak dawniej – rozbrzmiewa muzyką i poezją, w sali wystawowej na poddaszu prezentują swoje prace artyści plastycy. Od 1994 r. odbywają się w Muzeum (w większości we współpracy ze Stowarzyszeniem Ogród Sztuk i Nauk) cykle spotkań, m.in. „Dźwięk-Słowo-Obraz-Myśl”, „Akademia Myśli i Dźwięku”; od 2000 r. także Festiwal „Muzyczne Konfrontacje”.

Muzeum w Stawisku prowadzi szeroką działalność edukacyjno-upowszechnieniową. Są to m.in. lekcje muzealne adresowane do rozmaitych grup wiekowych i obejmujące rozległą problematykę: historia, literatura, muzyka, sztuki piękne.

W Stawisku organizowany jest też Konkurs Recytatorski im. J. Iwaszkiewicza (poprzedzony warsztatami recytatorskimi prowadzonymi przez wybitnych aktorów), odbywający się corocznie w maju. W latach 2007-2011 zostały przeprowadzone w Muzeum intensywne prace remontowe, obejmujące renowację większości zbiorów, ich zabezpieczenie oraz rewitalizację budynku i parku. Na przedsięwzięcia te Stawisko pozyskało dotacje z programów operacyjnych MKiDN oraz fundusze unijne RPO.

Alicja Matracka-Kościelny – dyrektor Muzeum

	fot. E. Traczyk

Muzeum im. Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów w Stawisku

Podkowa Leśna, ul Gołębia 1

Godziny otwarcia

wtorek, środa, piątek: 9-15

czwartek: 9-17

niedziela: 10-15

Muzeum jest nieczynne w soboty i poniedziałki oraz w święta państwowe i kościelne

Dojazd:

– Samochodem:
drogą 719 kierunek Warszawa-Żyrardów;
– Kolejką WKD:
– do stacji Podkowa Leśna Zachodnia, następnie dojście ulicą Zachodnią i Gołębią – ok. 15 min., lub
– do stacji Podkowa Leśna Główna, następnie wzdłuż torów na zachód niebieskim szlakiem turystycznym (szlak skręca pod torami WKD na północ, dalej wiedzie wzdłuż rezerwatu Parów Sójek, skręca w lewo w ulicę Sępów i dochodzi do ulicy Gołębiej tuż przy bramie do Muzeum) – ok. 25 min.

Grupy wycieczkowe przyjmowane są po wcześniejszym zgłoszeniu telefonicznym.

Muzeum w Stawisku jest samorządową instytucją kultury Powiatu Grodziskiego.

Strona internetowa Muzeum: www.stawisko.pl

Galerie fotograficzne:

Muzeum im. Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów w Stawisku (fot. E. Traczyk)