„Tajemnicze, nieodkryte miejsca, wędrówki po śladach i tropach, odgadywanie zaszyfrowanych haseł oraz skarby u celu podróży. I nie jest to opowieść o piratach, ani detektywach, ani Scotland Yardzie. To zaproszenie do wzięcia udziału w pobudzających wyobraźnię, logiczne myślenie, a także żyłkę historyka i krajoznawcy – wyprawach odkrywców.” To zdanie ze wstępu do pierwszego w Polsce przewodnika po polskich questach na Zielonych Szlakach Greenways (wydanego przez krakowską Fundację Partnerstwo dla Środowiska).  Ale nie tylko na wspomnianych zielonych szlakach są już wyprawy odkrywców. W Podkowie Leśnej oraz Brwinowie także powstały (w ramach konferencji „Podwarszawskie Trójmiasto Ogrodów – od strategii turystyki do budowy marki”, zorganizowanej jesienią 2010 roku przez Stowarzyszenie LGD „Zielone Sąsiedztwo”)  – i zapraszają na odkrywanie naszych miejscowości w niekonwencjonalny sposób.

Pobierz quest Podkowy Leśnej, klikając na mapkę

Questing to jeden ze sposobów prezentacji dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego. To metoda odkrywania dziedzictwa miejsca polegająca na tworzeniu nieoznakowanych szlaków, którymi można wędrować kierując się informacjami zawartymi w wierszowanych wskazówkach. Ojczyzną questingu są Stany Zjednoczone. Kolejne miejsca na trasie odnajduje się poprzez znalezienie odpowiedzi na zagadkę  i wyszukanie w terenie odpowiadającego jej miejsca. Na końcu szlaku umieszczona jest skrzyneczka, w niej pieczątka, której odbicie potwierdza przebycie całej trasy.

O atrakcyjności danego questu decyduje kilka czynników. Ciekawy quest stanowi dobrą formę zabawy, jego przejście angażuje uczestników (stanowi wyzwanie), jest rozwiązywalny, prowadzi przez interesujący obszar, opowiada ciekawą historię, ma intrygująco napisane wskazówki, ma dobrze ukryty „skarb”. Tworzenie questu jest odkrywcze i atrakcyjne także dla jego twórców – pozwala na lepsze poznanie miejsca, w którym się mieszka, dostrzeżenie jego walorów, poznanie historii, zrozumienie, jak się to miejsce zmieniało i w jakim kierunku się rozwija.

Tworzenie każdego questu rozpoczyna się od przeprowadzenia wstępnej inwentaryzacji zasobów dziedzictwa. Wspólnymi siłami osób zaangażowanych w tworzenie szlaku typuje się najciekawsze miejsca, które będą stanowić osnowę questu. Na tej podstawie wyznacza się potencjalną trasę questu. Do jej dokładnego wyznaczenia dobrze jest uwzględnić takie elementy w przestrzeni jak: najważniejsze budynki użyteczności publicznej, geomorfologię terenu, najważniejsze budynki prywatne, cieki wodne, obiekty związane z lokalną kulturą i historią, tereny publiczne, charakterystyczne elementy przyrody. Następnym krokiem jest przejście pomiędzy wytypowanymi miejscami. Pozwala to sprawdzić, czy twórcy questu nie pomylili się w jakimś momencie, czy nie pominęli ważnego lub charakterystycznego punktu na trasie.

W tworzeniu questu bardzo ważna jest dobra instrukcja. Zawsze pisana wierszem, ma spełniać trzy podstawowe zadania: opowiedzieć historię miejsca, czyli dostarczyć informacji (funkcja edukacyjna); zawierać informacje dotyczące kierunki poruszania się w terenie pomiędzy poszczególnymi punktami; dostarczać wskazówek niezbędnych do rozwiązania zagadki i dotarcia do punktu docelowego – ukrytego skarbu.  Instrukcji towarzyszy prosta mapka – po to, by korzystający z niej mogli się odnaleźć na każdym etapie szlaku i mieli ogólną orientację w terenie.  Zakończenie questu to przejście całej trasy, rozwiązanie zagadki zawartej w instrukcji i odnalezienie ukrytego skarbu.

W każdej miejscowości – ciekawej i z tej pozoru mniej interesującej – można ułożyć wiele takich wypraw odkrywców. Tematyka może być bardzo różna: ukazująca jakiś aspekt dziedzictwa kulturowego (np. architektura, kultura duchowa, tradycje), przyrodniczego, krajobrazowego,  historycznego, społecznego. Questy mogą stanowić znakomite uzupełnieni już istniejących szlaków i tras turystycznych.  Na pewno są atrakcyjną propozycją dla rodzin z dziećmi i młodzieży, ale wędrować nimi może każdy! Aha, wędrówki odkrywców sugerują piesze poznawanie danego miejsca, ale można także przygotować trasy konne, rowerowe, narciarskie, kajakowe. Jednym słowem – dla „odkrywców” niezmotoryzowanych.

Jak już wspomniałam powyżej, na naszym terenie powstały dwa questy:  „Zaczęło się od Lilpopa…” w Podkowie Leśnej oraz ” Brwinowskie Historie” w Brwinowie. To na początek, bo nasze gminy są skarbnicą tematów do tworzenia takich niekonwencjonalnych szlaków turystycznych.  I co ważne – nie tylko dla gości i turystów, którzy nie znają w ogóle naszych miejscowości, ale także dla mieszkańców. To znakomita zabawa i sprawdzian własnej wiedzy o swoim miejscu zamieszkania.

Wszystkich chętnych do uczestnictwa w warsztatach z questingu i tworzenia kolejnych wypraw odkrywców proszę o kontakt: Karolina Likhtarovich, tel.: 605 190 270.

Na podstawie tekstu Barbary Kazior „Questing – nowa metoda odkrywania dziedzictwa miejsca” w: „Ekoturystyka i odkrywanie dziedzictwa. Zbiór dobrych praktyk”, Fundacja Partnerstwo dla Środowiska, Kraków 2008″.