Nasza planeta jest dobrem, który odziedziczyliśmy od naszych przodków, ale jest także dobrem, który kiedyś przekażemy naszym dzieciom. Czy przekażemy ją w stanie niepogorszonym, czy jako zdegradowaną i zaśmieconą
ziemię z brudnym powietrzem, zależy wyłącznie od nas.

Wiele lat temu francuski mikrobiolog Rene Jules Dubos wypowiedział słynne zdanie: „myśl globalnie działaj lokalnie”. W tym duchu realizowany jest cały projekt pn. „Podkowa Leśna = Human Smart Town”. Miasto Podkowa Leśna w dniu 1 lipca 2019 roku rozpoczęło jego realizację w partnerstwie z Politechniką Warszawską, Stowarzyszeniem Ogród Sztuk i Nauk, Stowarzyszeniem Lokalna Grupa Działania „Zielone Sąsiedztwo” oraz Fundacją Rozmawiamy. Niedawno do projektu dołączyło Stowarzyszenie Podkowa bez smogu. W projekcie przewidziano szereg działań mających zwiększyć
świadomość ekologii oraz wesprzeć władze lokalne w proekologicznym procesie zarządzania miastem.
Projekt jest realizowany z dofinansowania zewnętrznego, na który Miasto pozyskało 1.132.800 zł. Wartość całego projektu wynosi 1.325.856 zł i będzie on zrealizowany najpóźniej do końca 2021 roku.

W ramach projektu Miasto Podkowa Leśna zamierza i planuje:

1. Uruchomić system monitoringu jakości powietrza – w ramach monitoringu zostaną zakupione profesjonalne czujniki, umożliwiające pomiar stężenia pyłów, będących substancjami charakterystycznymi dla procesów spalania materii organicznej, przede wszystkim paliw stałych (w szczególności węgla i drewna). Ponadto mierzone będą podstawowe parametry meteorologiczne (temperatura powietrza, wilgotność względna powietrza). Oprócz pyłów PM 1, PM 2,5 i PM 10 mierzone będzie stężenie dwutlenku azotu (NO2), dwutlenek siarki (SO2), ozon (O3), ale także aldehyd mrówkowy, chlorowodór czy cyjanowodór (w razie potrzeby także inne substancje gazowe). Dzięki pomiarom uzyskamy informację dotyczącą nasilenia procesów spalania paliw stałych (ewentualnie paliw płynnych) i ich wpływu na jakość powietrza. Wskaźnik ten, bez szczegółowej analizy chemicznej składu pyłu nie umożliwia w sposób szczegółowy stwierdzenia rodzajów źródeł emisji, które wpływają na jakość powietrza, a tym bardziej określenia czy np. w danym miejscu spalane są odpady komunalne. Czujniki będą przesyłać dane pomiarowe do „chmury” dane w czasie rzeczywistym.
2. Stworzyć platformę do gromadzenia i obróbki danych z czujników – aplikacja, która taką obróbkę wykona we względnie automatyczny sposób (tj. przy ograniczonej ingerencji ze strony specjalisty), zostanie oparta na taniej technologii open source i budowana będzie na bazie istniejących elementów (bibliotek z elementami kodów
   źródłowych oraz framework’ów). Zadanie to w całości zostanie wykonane zasobami Partnera – Politechniki Warszawskiej. System będzie uzupełniony interaktywną mapą trucicieli oraz tzw. „wzorów do naśladowania” wskazanych m.in. w akcji „Tropiciele”.
3. Monitoring wizyjny przepompowni ścieków – spośród 46 pompowni zostało wytypowanych 5 najistotniejszych dla całego systemu (główne przerzutowe pompownie) i na nich zostaną w przyszłym roku zamontowane czujniki
   umożliwiające zarządzanie energią elektryczną, sterowaniem oraz podgląd stanu technicznego pompowni. Docelowo alerty pochodzące z monitoringu będą sprzężone z panelem mieszkańca dla usług komunalnych (w przyszłym roku będziemy starali się o uzyskanie środków finansowych na wdrożenie pełnego pakietu e-usług dla mieszkańców; do tego czasu alerty będą wprowadzane ręcznie do modułu hurtowego wysyłania poprzez bramki SMS. Dzięki takiemu rozwiązaniu, mieszkańcy otrzymają informacje za pomocą istniejącego systemu SMS o konieczności ograniczenia korzystania z kanalizacji na czas awarii, system monitoringu umożliwi informowanie mieszkańców o awariach i zapobiegać będzie zalewaniu mieszkańców z własnych, domowych systemów kanalizacyjnych; ponadto telemetria w przepompowniach umożliwi analizę stanu technicznego pomp a tym samym przewidzenie potencjalnego czasu awarii i szybszą wymianę zużywających się części.
4. Wdrożenie pilotażowego rozwiązania zdalnego podlewania ogródków w okresie niedoborów wody
   (automatyczne nocne podlewanie ogródków dla grupy 18 chętnych mieszkańców). Zważywszy, iż rozwiązanie takie będzie stanowiło pilotaż, już teraz zachęcamy mieszkańców do zadeklarowania chęci udziału w pilotażu. Miasto monitorując ciśnienie w stacjach uzdatniania wody, wysyłać będzie elektroniczny sygnał do sterowników
   zarządzających podlewaniem w gospodarstwach domowych lub za pomocą bramek SMS do mieszkańców, kiedy można uruchomić podlewanie, a kiedy ciśnienie jest zbyt niskie, aby wodę używać w ogródkach.
   Będziemy chcieli przetestować wariant odcinania wody ogrodowej na bazie elektrozaworów oraz wariant
   dodatkowych powiadomień SMS. W tym celu zostaną zorganizowane dwie grupy testowe i trzecia tzw.
   grupa referencyjna (kontrolna) – na tej podstawie miasto uzyska dane, które wesprą urzędników w procesie zachęcania mieszkańców do stosowania kropelkowego podlewania ogrodów oraz samowolnej reglamentacji wody na cele podlewania ogródków w okresach krytycznych. Oba warianty mają wady i zalety, ale właśnie
   z mieszkańcami Miasta pragniemy wybrać najwygodniejszy wariant dla wszystkich. Ze wstępnych analiz sporządzonych przez miasto wynika, iż na 400 osób podlewających ogródki około 270 osób ma system elektronicznego podlewania. System taki będzie w przyszłości również zainstalowany w dwóch miejscach w przestrzeni miejskiej. Rozwiązanie pilotażowe umożliwi racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi; w okresie szczególnie wiosennym oraz letnim.
5. Audyt miejski w zakresie SmartCities – władze Miasta planują również wykonać audyt miejski w Podkowie Leśnej a następnie ubiegać się o uzyskanie certyfikatu zgodności z normą dot. metodyki wskaźników w zakresie usług miejskich oraz jakości życia (ISO 37120). Wykonanie audytu wskaże, w jaki sposób można w jeszcze większym
   stopniu usprawnić proces zarządzania miastem. Wdrożenie tej normy umożliwi jeszcze efektywniejsze gospodarowanie powierzonymi przez mieszańców środkami finansowymi.
6. Konferencja pod wstępną nazwą „Co to jest Smart City?” – w ramach konferencji wprowadzimy mieszkańców Podkowy Leśnej w świat Smart City. Wyjaśnimy czym jest idea Smart City, jakie daje profity oraz czy należy się tego bać. Zadanie to będzie realizowane przez Partnera – Stowarzyszenie „Ogród Sztuk i Nauk”. Dzięki doświadczeniu Stowarzyszenia oraz rozległym kontaktom, nie wykluczamy zaproszenia do panelu gościa zagranicznego. Podkreślić również należy, że w definicji Smart Miasta kryje się współzarządzanie miastem przez
   mieszkańców. Idea Smart Cities ściśle związana jest z partycypacją społeczną i już dzisiaj zachęcamy mieszkańców do przyłączania się do tej idei.
7. Cykl szkoleń dla mieszkańców. Planujemy przeprowadzić następujące Szkolenia:

       – Seminarium nt. stanu wdrażania idei Smart City,
       – 3 warsztaty – korzystanie z aplikacji miejskich w ramach SC,
       – 4 warsztaty – posługiwanie się aplikacjami komputerowymi,
       – 3 warsztaty – znaczenie miejskiego monitoringu powietrza,
       – 2 warsztaty – potrzeby ludzi starszych

Uważamy, iż komponent edukacyjny jest najważniejszy w realizowanym projekcie. Bez zmiany nastawienia mieszkańców do ekologii, nowinek technicznych oraz ciągłej edukacji w tym zakresie nie będzie łatwo wprowadzić jakiejkolwiek zmiany. Już obecnie toczą się dyskusje, czy w Podkowie Leśnej powinno zakazywać się palenia węglem, czy może rozszerzyć ten zakaz na palenie w kominkach, czy może zupełnie zliberalizować politykę energetyczną w mieście zostawiając gospodarstwom domowym wolną rękę. Każde z tych rozwiązań ma swoje dobre i złe strony. Nikt nie lubi zakazów, ale trudno też znaleźć chętnych, którzy godzą się z chorobami płuc i spowolnieniem rozwoju swoich dzieci i wnuków – czyli ze szkodliwymi efektami działania smogu.
Głos mieszkańców jest bardzo istotny również w tej kwestii – dlatego zapraszamy już teraz na Szkolenia.
Pragniemy, aby nie były one „wykładami akademickimi”, ale konstruktywną wymianą doświadczeń i zdań wśród mieszkańców naszego Miasta.

8. Mobilne Smart Laboratorium – zamierzamy uruchomić dedykowane zajęcia w podkowiańskich
   szkołach w ramach, których dzieci będą poznawać zasady działania czujników i na bazie podstawowych urządzeń będą miały możliwość lepiej zrozumieć takie zjawiska.
9. Tropiciele – działanie skierowane do uczniów szkół podstawowych i ich rodzin oraz nauczycieli przedmiotów przyrodniczych. Uczniowie szkół podstawowych wraz z rodzicami/dziadkami zidentyfikują w terenie na podstawie “kart zanieczyszczeń” miejsca odpowiedzialne za emisję zanieczyszczeń. Swoje obserwacje nanoszą na “Kartę zanieczyszczeń”. Wyniki następnie analizowane będą przez uczniów z pomocą nauczycieli oraz utworzą mapę źródeł zanieczyszczeń w mieście, która publikowana będzie na podstronie urzędu w zakładce „CHCĘ ODDYCHAĆ SWOBODNIE”. Działanie takie powinno wymusić ograniczanie niskiej emisji wśród podkowiańskich trucicieli – nic nie zadziała lepiej niż presja najbliższego otoczenia. Takich efektów nie przyniesie żadna uchwała zakazująca palenia w piecach czy kominkach.

Takie są plany i wyzwania projektu – zmierzymy się z nimi w najbliższym roku. Jednakże projekt trwa od lipca i pewne zadania zostały już rozpoczęte. Najszybciej zostały uruchomione zajęcia z programowania i elektroniki. Już w październiku br. ruszyły zajęcia w ramach zadania „Mobilne Smart Laboratorium”. W dniu 22 października odbyło się szkolenie z obsługi aplikacji ZONE. Jeszcze tej zimy rozpocznie się przewidziana do wykonania w zadaniu nr 1 inwentaryzacja źródeł ciepła.
Inwentaryzację na bazie narzędzia ankietowego będą robić studenci Politechniki Warszawskiej. Obecnie dopinane są kwestie umów i nie jest wykluczone, że w połowie stycznia rozpoczną wizyty w gospodarstwach domowych Podkowy Leśnej. Badanie to będzie nieobligatoryjne, niemniej jednak zachęcamy mieszkańców do poświęcenia 15 minut na wypełnienie z ankieterami badania. Biorąc w nim udział, pośrednio przyczynicie się do powstawania oszczędności w środkach publicznych Miasta, gdyż obecnie w nowym Ministerstwie Rozwoju w Departamencie Gospodarki Niskoemisyjnej trwają zaawansowane prace nad procesem legislacyjnym, który nałoży na samorządy dodatkowy obowiązek, polegający na przeprowadzeniu takiej inwentaryzacji. Jednakże w przyszłości dla samorządów będzie tylko nakaz bez zapewnienia źródła finansowania. Biorąc udział w badaniu ZONE już teraz, które możemy sfinansować w ramach projektu, oszczędzimy środki finansowe, które musielibyśmy wydawać na ten cel w przyszłości. Kiedy inne Gminy w Polsce będą zastanawiały się, z czego sfinansować inwentaryzację, Podkowa Leśna razem z kilkunastoma innymi gminami pilotażowymi będzie mogła przedstawić wyniki takiej inwentaryzacji.
Wracając do kwestii projektowych, trwają końcowe prace nad opisem przedmiotu zamówienia w obszarze czujników pomiaru powietrza. Ogłoszenie przetargu planowane jest na grudzień 2019 zaś realizacja zamówienia najpóźniej do końca I kwartału 2020. System monitoringu i dron będą dostępne na kolejną zimę 2020/2021, a dzięki zrealizowanym akcjom szkoleniowym poziom świadomości ekologicznej powinien być znacznie wyższy niż obecnie.
Konferencja przewidziana jest na wiosnę 2020 roku. Seminaria i Szkolenia ruszą z początkiem 2020, ale będą kontynuowane również na jesieni przyszłego roku. Prace nad platformą informatyczną już trwają u naszego partnera – Politechniki Warszawskiej. Pół roku projektu umożliwiło jego rozruch oraz rozpoczęcie prac, których wprawdzie nie widać tzw. „gołym okiem”, jednakże bez tych prac, niemożliwe byłoby sprawne zrealizowanie projektu (niewiele osób ma świadomość, jak istotne jest dla przykładu właściwe opisanie przedmiotu zamówienia).
W związku z projektem edukujemy się również my – pracownicy urzędu.
W połowie września br. przedstawiciele Urzędu Miasta mieli możliwość poznać rozwiązania Smart stosowane w Finlandii w trakcie wizyty studyjnej. Wizyta w całości sfinansowana została ze środków zewnętrznych. Natomiast z końcem września pracownicy Urzędu Miasta Podkowa Leśna prezentowali koncepcję projektu Smart City w Podkowie Leśnej na konferencji realizowanej przez Urząd Miejski w Kępicach.
12 grudnia planowany jest udział w spotkaniu organizowanym przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej poświęconym tematyce rozliczania wniosków w konkursie Human Smart Cities.