Las lub biocenoza leśna według definicji prof. J. J. Karpińskiego to dynamiczny twór przyrody, w którym są zespolone w niepodzielną całość układem zależności, powiązań i wzajemnych wpływów: określona roślinność z przeważającym udziałem form drzewiastych, związanych z nim zwierzętami oraz wykorzystywane przez rośliny i zwierzęta podłoże geologiczne, gleba, woda i klimat.

W sensie prawnym (zgodnie z ustawą o lasach z 1991 roku) lasem jest grunt o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha, pokryty roślinnością leśną (uprawami leśnymi) – drzewami i krzewami oraz runem leśnym – lub przejściowo jej pozbawiony.

Patrząc na grunty leśne w Podkowie Leśnej (oznaczone w rejestrze gruntów symbolem „ls”) od razu zauważymy, iż z „prawdziwym” lasem niewiele mają wspólnego, ponieważ są pozbawione wielu warstw leśnych: drugiego piętra, podszytów i podrostów, runa leśnego, a nawet ściółki leśnej, w przeważającej części są to różnej wielkości działki z rzadko rozmieszczonym starodrzewiem dębowym i sosnowym, pod którym znajdują się domy wraz infrastrukturą, a gleba pokryta jest trawnikiem oraz krzewami ozdobnymi (magnolie, rododendrony itp.). Z powyższego opisu wywnioskować można, że tereny te mają raczej charakter zadrzewieniowy niż leśny, a co za tym idzie sposób postępowania i gospodarowania na tych terenach będzie inny niż na gruntach typowo leśnych. Na większości działek znajdują się drzewostany w wieku rębnym lub przeszłorębnym, czyli drzewostany, których wiek jest, wyższy od przyjętego wieku dojrzałości rębnej. W praktyce oznacza to, że gospodarka leśna sprowadza się do usuwania drzew suchych, wywrotów i wiatrołomów. W wyniku tych działań powstają różnej wielkości luki, które należy uzupełniać gatunkami drzew leśnych w celu zapewnienia sukcesji oraz zachowania określonej powierzchni leśnej.

Rodzi się zatem pytanie: Jakie gatunki sadzić, kiedy, w jaki sposób oraz skąd pozyskać materiał sadzeniowy? Podstawowym zagadnieniem jest dobór odpowiedniego składu gatunkowego, co decyduje o kierunkach dokonujących się w lesie przemian i służy osiągnięciu założonego celu hodowlanego, skład gatunkowy projektuje się zgodnie z określonym typem siedliskowym lasu, powinien on w możliwie szerokim zakresie uwzględniać gatunki drzew i krzewów odpornych na warunki biotyczne i abiotyczne oraz korzystnie oddziałujących na siedlisko. Hodowla lasu jest nauką bardzo rozległą i nie można jej streścić w kilku zdaniach, nie da się również podać jednego złotego środka na rozwiązanie problemu odnowień i dolesień w Podkowie Leśnej. Do każdej działki leśnej trzeba mieć indywidualne podejście i po uwzględnieniu wszystkich czynników zadecydować o konkretnych rozwiązaniach. Generalnie polecałbym liściaste gatunki drzew takie jak: buk zwyczajny, dąb szypułkowy i bezszypułkowy, grab zwyczajny, klon zwyczajny, klon jawor, klon polny, lipa drobnolistna, wiąz szypułkowy, wiąz polny. Są to gatunki, które mają szansę prawidłowo rozwijać się przy częściowym ocienieniu tworzonym przez gatunek panujący. Nie polecałbym natomiast sosny pospolitej i modrzewia europejskiego, ponieważ są to gatunki typowo światłożądne i do prawidłowego rozwoju wymagają otwartej przestrzeni i dużego nasłonecznienia. Zdaję sobie sprawę ze zwiększonej pracochłonności przy jesiennym porządkowaniu posesji, na której przeważają drzewa liściaste, lecz ze względu na korzyści płynące z ich sadzenia oraz rozwoju wyjątkowych i pięknych podkowiańskich drzewostanów należy podążać w tym kierunku.

W materiał sadzeniowy w/w gatunków polecałbym zaopatrywać się w pobliskich gospodarstwach szkółkarskich Nadleśnictwa Chojnów tel. (22) 7504121  i Nadleśnictwa Grójec tel.  605 344 514, sadzonki tam hodowane pochodzą z nasion pozyskanych w drzewostanach nasiennych, są przebadane, wyselekcjonowane i posadzenie ich bezpośrednio po odbiorze ze szkółki gwarantuje niemal 100% udatność nasadzenia, ponadto cena jednej sadzonki oscyluje w granicy 1 zł. Należy przy tym również pamiętać o prawidłowej technice sadzenia i o okresach, w których najlepiej tę czynność wykonywać. Informację taką można otrzymać od leśniczych szkółkarzy przy zakupie sadzonek lub od leśnika Starostwa Powiatu Grodziskiego, tel. 602 245 081.

Jacek Malowaniec

Starostwo Powiatowe w Grodzisku Mazowieckim