Dnia 15 marca 2020 roku zmarł
adw. dr Lech Wojciech Dzikiewicz,
urodzony dnia 18 marca 1925 roku w Warszawie,
jeden z najstarszych mieszkańców Podkowy Leśnej, żołnierz AK ps. „Mścic”.

Msza Święta Żałobna zostanie odprawiona
w kościele parafialnym pw. św. Krzysztofa w Podkowie Leśnej
dnia 21 marca 2020 roku o godzinie 12.00,
po której nastąpi odprowadzenie na cmentarz miejscowy.

LECH  DZIKIEWICZ 18.03.1925 – 15.03.2020

Z zawodu dr nauk prawnych, historyk – autor szeregu  książek z okresu II wojny światowej, podharcmistrz, pchor/mjr AK, który zajmował się, obok praktyki adwokacko-radcowskiej – badaniami historycznymi zdarzeń II wojny światowej. Już w latach 1951-52, pod pseudonimem Tomasz Zaniec, opublikował 13 obszernych esejów poświęconych zrywom powstańczym w XIX wieku.

Lech Dzikiewicz, który zamieszkał w Podkowie Leśnej w 1938 roku, wywodził  się z patriotycznej rodziny, ciężko represjonowanej w czasie okupacji niemieckiej. Jego 78 – letniego dziadka Władysława Dzikiewicza, nauczyciela w Żyrardowie już na początku wojny w 1939 roku Niemcy uwięzili i zamordowali w Radogoszczy jako lokalnego  patriotę, który jako prezes Związku Obrony Kresów Zachodnich corocznie organizował w Żyrardowie kolonie dla dzieci polskich ze Śląska i Pomorza.  

Pięcioosobową rodzinę wuja Tadeusza, starszego brata matki, Niemcy w 1940 roku aresztowali na Pawiaku, po czym troje z nich rozstrzelali w Palmirach, a dwie wujeczne siostry wywieźli do obozu w Ravensbrück. Drugiego brata matki, Bolesława, zastępcę dowódcy 18 Pułku Ułanów w Grudziądzu, po kampanii wrześniowej Niemcy uwięzili na zamku w Lublinie, a następnie karę więzienia zamieniono mu na pobyt w oflagu. Brata ojca, Bronisława, oficera WP, NKWD skazało na 8 lat łagru. Po uwolnieniu walczył pod Monte Casino w stopniu majora.

Ojciec Lecha Dzikiewicza, w 1920 roku ochotnik w 2 Armii gen. E. Rydza – Śmigłego walczył w wojnie 1920 roku, a brat Janusz, dowódca plutonu AK, ps. „Szyszko” poległ w 1944 roku w Powstaniu Warszawskim na Placu Grzybowskim w wieku 23 lat. .

Natomiast prapradziadek ze strony matki – Ludwik Emich był pułkownikiem artylerii w Powstaniu Listopadowym 1830 roku, odznaczony Orderem Virtuti Militari.

Rodzice Lecha Dzikiewicza, Bolesław i Jadwiga byli mocno związani z Podkową Leśną od 1938 roku, kiedy zamieszkali tu z dwoma synami. Wybudowali w Podkowie Leśnej Wschodniej dom, do którego cała rodzina przeniosła się z Warszawy  i zamieszkała w willi o nazwie  „Bolkowo” przy ul. Jeleniej 4 , w której Lech Dzikiewicz mieszkał do śmierci. 

Ojciec Lecha Dzikiewicza, pracując w Warszawie jako prokurent i przedstawiciel handlowy Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych  na początku 1939 roku wybrany został prezesem Towarzystwa Przyjaciół Miasta-Ogrodu Podkowa Leśna, matka natomiast, z zawodu nauczycielka,  jako działaczka Polskiej Organizacji Wojskowej odznaczona została Krzyżem Niepodległości, a w okresie II wojny światowej  była delegatką PCK (1939 – 1948) na terenie Podkowy Leśnej. Między innymi w kampanii wrześniowej 1939 roku i podczas Powstania Warszawskiego zorganizowała w Podkowie Leśnej (wspólnie z Felicją Świecką, Jadwigą Szyndlerową, Eweliną Krzyżewską) w domu W. Kretera na ul. Modrzewiowej szpital dla rannych oficerów i powstańców.

Lech Dzikiewicz uczęszczał  do szkoły powszechnej Rodziny Wojskowej im. Józefa Piłsudskiego w Cytadeli w Warszawie . Następnie  ukończył Gimnazjum oraz Liceum im. Mikołaja Reya w Warszawie (matura na tajnych kompletach w 1943 roku). Należał do 8 Warszawskiej Drużyny Harcerzy im. Kazimierza Puławskiego przy tej szkole.   

Jest jedną z niewielu osób pamiętających bitwę stoczoną pod Brwinowem 13 września 1939 roku.

Lech Dzikiewicz w 1940 roku rozpoczął pracę jako robotnik w warsztatach Mennicy Państwowej, a po roku w pionie finansowym dyrekcji Elektrycznych Kolei Dojazdowych (EKD) w Warszawie. Od wiosny 1941 roku działał przy oficerze wywiadu Związku Walki Zbrojnej na Mokotowie, ukończył w stopniu kaprala kurs podoficerski i wkrótce zorganizował i szkolił 40 – osobowy pluton wywiadowczy, zostając  jego dowódcą.  

W 1943 roku przeszedł z oddziałem do pułku AK Baszta (batalion Bałtyk, 2 kompania Kasprowy), tworząc w B2, 4 pluton.

Po Powstaniu Warszawskim, Lech Dzikiewicz zgłosił się do płk. Zygmunta Marszewskiego, dowódcy Podokręgu AK Warszawa Zachód i działał w kompanii Brzezinka, jako oficer dyspozycyjny. Prowadził u ppor. Brochockiego szkolenia z bronią dla żołnierzy kompanii i prowadził ochronę radiostacji w Podkowie Leśnej.

Równolegle do działalności konspiracyjnej Lech Dzikiewicz rozpoczął studia prawnicze na tajnym Uniwersytecie Warszawskim w latach 1943/1944, a po wkroczeniu wojsk sowieckich, w 1945 roku ,wyjechał do Krakowa, gdzie kontynuował studia prawnicze  na Uniwersytecie Jagiellońskim.

W 1945 roku w czasie studiów odtworzył w Krakowie 27 KDH im. Piotra Wysockiego (Zielony Szczep), ukończył kurs podharcmistrzowski ZHP, a po powrocie z  Krakowa podjął pracę w Warszawie.

W latach 1947-1949 jako podharcmistrz został szczepowym słynnej 23 WDH im. Bolesława Chrobrego „Pomarańczarnia” przy Liceum im. Stefana Batorego w Warszawie i redagował pismo „Gniazdo” aż  do rozwiązania tego  Szczepu przez Urząd Bezpieczeństwa – po zakazie poświęcenia ufundowanego sztandaru szczepu 23 WDH, odtworzonego na wzór przedwojennego. Jednym z jego harcerzy był Roman Polański, który wspomina swego drużynowego w swojej książce pt. „Roman by Roman”.

Równolegle rozpoczął aplikację sądową i zdał egzamin sędziowski w 1949 roku, a następnie po ukończeniu  aplikacji adwokackiej, w 1951 roku, został wpisany na listę adwokatów w Okręgowej Radzie Adwokackiej w Warszawie.

Po powrocie z  Krakowa, w którym poznał swoją przyszłą żonę, 26 grudnia 1948 roku zawarł związek małżeński z Ireną Chodorowską, wówczas studentką  Akademii Sztuk Pięknych i oboje związali swą przyszłość z  Podkową Leśną.

Ze związku tego mają dwie córki, z których Barbara jest nadal mieszkanką Podkowy. Początkowo zamieszkiwali w wynajętym domu  Państwa Naruszewiczów przy ul. Wiewiórek 1 (dzisiejsza siedziba Liceum Społecznego), bowiem dom rodzinny przy ul. Jeleniej 4 zajęty był  przez lokatorów kwaterunkowych.

Lech Dzikiewicz po ukończeniu studiów i aplikacji  pracował jako radca prawny, między innymi w Wydziale Prawnym Ministerstwa Handlu Wewnętrznego, w Centralnym Zarządzie Uzdrowisk i do  1963 roku wykonywał praktykę  adwokacką.

W tym czasie  publikował wiele artykułów z zakresu prawa handlowego. Doktoryzował się u prof. dr Macieja Święcickiego z zakresu prawa pracy, uzyskując stopień naukowy doktora praw.

W naszym Mieście-Ogrodzie, Podkowie Leśnej udzielał się społecznie. Wspólnie z żoną Ireną Dzikiewicz, płk. inż. arch. Narcyzem Szwedzińskim i dyr. Tadeuszem Baniewiczem zainicjowali powołanie Komisji Budowy Szkoły. Wówczas dzieci Podkowy i okolic uczyły się w budynku dzisiejszej Biblioteki Publicznej i Pałacyku Kasyno oraz  w dobudowanych do nich barakach.  

W latach 1960-1964 udało się, pod kierunkiem płk. inż. arch. N. Szwedzińskiego, mimo oporu ówczesnych władz samorządowych, zaprojektować, pozyskać środki, wykonawcę i wybudować Szkołę Podstawową im. „Bohaterów Warszawy” dla 600 dzieci.

           Od 1962 roku Lech Dzikiewicz kierował zespołem radców prawnych w Przedsiębiorstwie Handlu Zagranicznego „Universal” oraz równolegle Sekcją Handlu Zagranicznego Związku Zawodowego Pracowników Handlu. Występował jako pełnomocnik procesowy w szeregu krajowych oraz zagranicznych sporach arbitrażowych, sądowych i antydumpingowych.

W 1974 roku przeszedł do Biura Prawnego Ministerstwa Handlu Zagranicznego. Po latach praktyki stał się znawcą prawa amerykańskiego, publikował artykuły na temat anglosaskiego prawa handlowego. W 1977 roku podjął   pracę w  Biurze Radcy Ekonomicznego w Waszyngtonie jako attaché prawny. Dzięki swojemu doświadczeniu  zawodowemu w  1988 roku  pełnił funkcję przewodniczącego  polskiej delegacji na konferencję ONZ w Nowym Yorku, w Komisji  Międzynarodowego Prawa Handlowego UNCITRAL w sprawie ujednolicenia klauzul arbitrażowych. W międzyczasie został powołany na sędziego arbitrażu międzynarodowego, jako   specjalista w postępowaniach antydumpingowych.

Lech Dzikiewicz przez szereg lat, wykorzystując wyjazdy zawodowe za granicę prowadził kwerendy i badania nad współodpowiedzialnością Rosji za hekatombę Warszawy w 1944 roku, m.in. w bibliotekach w Londynie, Paryżu, Monachium i w Waszyngtonie. Wyniki badań przedstawił w studium historyczno-prawnym Zbrodnia Stalina na Warszawie i później Hekatomba Warszawy: Odpowiedzialność Rosjan za współudział w zniszczeniu stolicy Polski z pomocą i przedmowami prof. dr. hab. Aleksandra Gieysztora (wydania 1994, 1996, 2004).

Mimo przejścia  na emeryturę Lech Dzikiewicz nadal był pełen inicjatyw. W 1996 roku wraz z Tadeuszem Sowińskim utworzył Fundację Żołnierzy Polski Walczącej, która w latach 2000-2004 wyłącznie siłami społecznymi wybudowała na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie największe sanktuarium kombatanckie AK w Polsce: Panteon Żołnierzy Polski Walczącej.

Obejmuje on:

=  centralny pomnik Panteonu  z dwumetrowym godłem PW – kotwicy i napisem ŻOŁNIERZOM POLSKI WALCZĄCEJ. Po obu stronach bloku znajdują się  odlewy z brązu – Orderu Wojennego Virtuti Militari oraz Krzyża Armii Krajowej z napisami BÓG HONOR OJCZYZNA i MACTE ANIMO (odważni duchem). Widnieje tam także tablica informacyjna o założycielach Fundacji i autorze projektu;

=  natomiast  po obu stronach głównej bryły pomnika znajdują się dwa monumentalne groby symboliczne z krzyżami i napisami BOHATEROM WALCZĄCYM Z OKUPANTEM NIEMIECKIM W LATACH 1939 – 1945 oraz BOHATEROM I OFIAROM TERRORU SOWIECKIEGO I SŁUŻB BEZPIECZEŃSTWA 1939 – 1956;

=      zbudowano także   dwa kolumbaria z kryptami na 400 urn z prochami.

=  po obu stronach znajduje się 360 mogił dwupoziomowych murowanych z granitowymi tablicami i obudowami.

Lech Dzikiewicz był także  inicjatorem i realizatorem budowy  pomnika Armii Krajowej  (wg. projektu rzeźbiarza Jerzego Juczkowicza) w Podkowie Leśnej przy rondzie łączącym Aleję  Lipową z ulicą  Bukową,  poświęconego pamięci  żołnierzy i dowódcom  kompanii „Brzezinka” w Podkowie Leśnej , Brwinowie i Nadarzynie.

Pełnił także funkcję  wiceprezesa Koła Światowego Związku Żołnierzy  Armii Krajowej w Brwinowie i w Podkowie Leśnej .

W kościele, pod wezwaniem  św. Krzysztofa  w Podkowie Leśnej ufundował  tablicę i płaskorzeźbę Matki Boskiej Akowskiej poświęconą przez  Jana Pawła  II.  

Natomiast wobec ścisłych związków  jego żony Ireny  z rejonem podkarpackim, już po jej śmierci w 1995 roku powstał z jego inicjatywy i starania w centrum miasta Krosna n/ Wisłokiem  pomnik poświęcony żołnierzom podkarpackiej Armii Krajowej.

Żona  Lecha Dzikiewicza – Irena Chodorowska – Dzikiewicz ps. „Sparta” była w okresie II Wojny Światowej łączniczką dowódcy 22 Dywizji Podkarpackiej płk. Stefana Rutkowskiego.

Z żoną wychowali dwie córki: Hanna została sędzią, a potem adwokatem, a Barbara lekarzem medycyny –  kardiologiem. Doczekali się czwórki wnuków, z których dwoje Ewa i Michał poszło w jego ślady – zostając adwokatami.

Córka Barbara jest mieszkanką Podkowy Leśnej, a starsza Hanna zamieszkuje w pobliskim Komorowie. 

Za zasługi na rzecz utrwalania historii społeczności Brwinowa, Podkowy i Nadarzyna Rada Miasta Brwinowa przyznała mu tytuł Honorowego Obywatela tego miasta. Był odznaczony m.in. Krzyżem AK, Krzyżem Oficerskim i Kawalerskim OOP Złotym Krzyżem Zasługi.  

Lech Dzikiewicz jest Autorem napisanych w latach 1995-2012 szeregu książek i opracowań historycznych oraz wspomnieniowych, m. in.:

–           Dramat ppłk Stefana W. Rutkowskiego „Haszysza”, dowódcy 22 Dywizji Piechoty Górskiej, inspektora AK „Podkarpacie” (Krosno, Jasło, Brzozów, Sanok); Jego łączniczki, / Irena Chodorowska-Dzikiewicz („Sparta”), Warszawa 1997;

–           Konspiracja i walka kompanii „Brzezinka” (obwód „Bażant”, środowisko „Bąk”) : 1939-1945, Warszawa 2000;

–           Zbrodnia Stalina na Warszawie, I wyd. 1994, Warszawa, II wyd. 1996, Warszawa (wydawnictwo Bellona);

–           Kapitan Holik mówi… : relacja oficera broni pancernej i szefa dywersji Inspektoratu AK Podkarpacie oraz Notatki 1939-1945 por. Antoniego Zawadzkiego szefa dywersji Obwodu AK Jasło; Warszawa 2002:

–           Rejacy w walce o niepodległość Polski 1939-1945. t. I i II / współautor Stanisław Konarski; Warszawa 2004;

–           Hekatomba Warszawy. Współodpowiedzialność Rosjan za współudział w zniszczeniu stolicy Polski; Warszawa 2004;

–           Album pamięci narodowej (1918-2001) w kolorze, poświęcony znakom pamięci walk i męczeństwa o niepodległość Polski: (rysy historyczne z mapami, dokumentacja pomników, sztandarów, grobów, tablic i znaków oddziałów): w 80 rocznicę odzyskania niepodległości 1918-1998 / Eugeniusz Ajewski we współpracy z Lechem Dzikiewiczem. stron 759, i 1250 kolorowych zdjęć pomników AK, Warszawa 2005;

–           Wspomnienia nauczyciela z Żyrardowa (Władysław Dzikiewicz), oprac. wnuk L. Dzikiewicz, Warszawa, 2008;

–           Walka podziemna : Brwinów, Podkowa Leśna, Nadarzyn 1939-1945 (Konfederacja Narodu, Związek Obrony RP, Związek Walki Zbrojnej, Armia Krajowa, Obwód „Bażant”, „Środowisko Bąk”, Brwinów 2010;  

–           Szczęście tylko na wirażach czyli zmagania z losem (1925-1955), t. I Warszawa 2011;

–           Udział Rosji w hekatombie Warszawy 1944, Warszawa, 2013.

–           „Misja w Waszyngtonie „ Warszawa 2015

  Lech Dzikiewicz zmarł w swoim domu rodzinnym w Podkowie Leśnej, w wieku prawie 95 lat – otoczony opieką najbliższej Rodziny i Przyjaciół .

Opracowały: Hanna Dzikiewicz-Suszyńska i Barbara Dzikiewicz-Podogrodzka 

Bibliografia :

1. Przytoczone publikacje Lecha Dzikiewicza
2. Małgorzata Wittelis “ Trzeci Album z Podkową” – Towarzystwo Przyjaciół Miasta Ogrodu Podkowa Leśna 2016 
3. Notatki własne Lecha Dzikiewicza